Από την Ιερά Μονή Ουρσουλινών πωλήθηκε στο Eθνικό Ίδρυμα Νεότητας τον 03/1986 το σύνολο της σχολής. Αποτελούνταν από ένα τριώροφο κτίριο και δυο αυλές στη βόρεια και νότια περιοχή.
Τον 01/2003 το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας παραχωρεί το σύνολο της πρώην σχολής Ουρσουλινών στο Δήμο Νάξου για 30 Χρόνια με την υποχρέωση να αποκαταστήσει- επισκευάσει αυτό στο σύνολο του και να το χρησιμοποιεί για όλο το υπόλοιπο χρονικό διάστημα της σύμβασης για πολιτιστικούς σκοπούς. Στη συνέχεια ο Δήμος Νάξου ανέθεσε μελέτη σε ιδιωτικό γραφείο εκπόνησης τέτοιων μελετών υπό την επίβλεψη των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου. Υλοποιήθηκε πλήρως η εν λόγω μελέτη με τίτλο ¨Επισκευή Σχολής Ουρσουλινών μετατροπή της σε Πολιτιστικό κέντρο¨ Η μελέτη κόστισε 240.000.00 ευρώ Ο προϋπολογισμός του έργου ήταν 2.500.000.00 ευρώ Η μελέτη προέβλεψε την συνολική αποκατάσταση και επισκευή του κτιρίου καθώς και την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του ώστε να χρησιμοποιηθεί ως πολιτιστικό κέντρο. Στην συνέχεια με μέριμνα και ευθύνη επίσης του Δήμου Νάξου η μελέτη εγκρίθηκε αρμοδίως και εντάχθηκε στο Γ΄ΚΠΣ και κατασκευάστηκε με υπό την επίβλεψη των τεχνικών υπηρεσιών Δήμου Νάξου όπως προέβλεπε η συγκεκριμένη μελέτη. Σήμερα το έργο έχει περαιωθεί οριστικά. Λειτουργεί κανονικά το κτίριο έχοντας μεταφέρει πλήρως την λειτουργία του στο χώρο, καταρχήν το Ιστορικό Αρχείο ενώ διαμορφώνεται και η Βιβλιοθήκη. Έχουν λάβει επίσης χώρα με επιτυχία συνέδρια για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οι νέες χρήσεις του κτιρίου είναι συνολικής έκτασης 1.500m2.
Το Ιστορικό Αρχείο Νάξου ιδρύθηκε στα τέλη του 1945 χάρη στην επιμονή και το όραμα του Προοδευτικού Ομίλου Νάξου και του ιδρυτή του Ιωάννη Δελλαρόκκα. Πρόκειται για ένα «μουσείο» τεκμηρίων με πολύτιμες συλλογές έγγραφων και βιβλίων που αναδεικνύουν την ιστορία και τον πολιτισμό της Νάξου μέσα στο χρόνο, ξεκινώντας από τον 16ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Σήμερα το Αρχείο στεγάζεται στην ανακαινισμένη Σχολή των Ουρσουλινών καλογριών και είναι ανοιχτό σε κάθε ενδιαφερόμενο που θέλει να ανακαλύψει τους θησαυρούς του.
Πολύ γρήγορα το σχολείο της Νάξου είχε αποκτήσει διεθνή φήμη και εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα σχολεία του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Με την άφιξη Γαλλίδων ουρσουλινών από το μοναστήρι του Μοντινύ το 1856 ύστερα από συνεννοήσεις με τον επίσκοπο του Ντιζόν, η σχολή της Νάξου γνώρισε ακόμη μεγαλύτερη αίγλη. Στη σχολή απονεμήθηκαν διεθνή βραβεία, ενώ οι έλληνες βασιλείς Γεώργιος και Όλγα την επισκέφτηκαν το 1904 και θαύμασαν τις παιδαγωγικές μεθόδους που εφάρμοσαν οι μοναχές. Το 1857 η σχολή διαμορφώθηκε σε Γαλλικό Παρθεναγωγείο με εξωτερικές και εσωτερικές μαθήτριες. Το 1930 γίνεται νέα επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Αγοράστηκαν εννέα παλιές οικίες εντός του Κάστρου και στην θέση τους οικοδομήθηκε ένα νέο τριώροφο κτίριο. Το 1931 το Υπουργείο Παιδείας εγκρίνει την αίτηση των αδελφών να λειτουργήσει σαν ιδιωτικό Ελληνικό Γυμνάσιο υπό την επωνυμία Ελληνογαλική Σχολή Ουρσουλινών Νάξου. Το 1937 επισκέφτηκε την σχολή ο διάδοχος του Ελληνικού Θρόνου Πρίγκιπας Παύλος. Το 1940 την επισκέφτηκε ο Σεβ/στος Άγγελος Ρονκάλλι ο μετέπειτα εκλεγείς Πάπας με όνομα Ιωάννης 23ος. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος επιφύλαξε σημαντικές καταστροφές στο μοναστήρι και τη σχολή εξαιτίας της επίταξης των κτιριακών εγκαταστάσεων από τις δυνάμεις κατοχής. Με την οικονομική ενίσχυση της Γαλλίας μπόρεσε να επαναλειτουργήσει από το σχολικό έτος 1946-1947. Όμως λόγω έλλειψης μοναχών το σχολείο επαψε να λειτουργεί το 1970. Τότε ανεχώρησαν και οι μοναχές για Τήνο και Αθήνα για να ενώσουν τις δυνάμεις τους στα σχολεία που λειτουργούσαν ήδη εκεί. Το σχολικό κτίριο πουλήθηκε στο δημόσιο για διάφορες πολιτιστικές και πνευματικές εκδηλώσεις. Οι Ουρσουλίνες κράτησαν ένα μέρος του σχολικού συγκροτήματος και το χρησιμοποιούν κατά την θερινή περίοδο για σεμινάρια, Θρησκευτική περισυλλογή και άλλες εκδηλώσεις νεανίδων ή εφήβων.
Π. Εμμανουήλ Ρεμούνδος
Βιβλιογραφία: Ιωάννου Ν. Δελλα-Ρόκκα: Χρονικόν της σχολής Ουρσουλινών Νάξου (1630-1969).
Ανάτυπον Επετ. Ετ. Κυκλ. Μελετών. Τόμος Η΄1969. Σελ. 161-200.
Π. Μάρκου Φώσκολου: Η Aγία Άγγελλα Μερίτσι και οι μοναχές Ουρσουλίνες. Αθήνα 1990.
Χρήσιμα Αρχεία:
